Statut przedszkola - podstawa dobrej organizacji

Choć statut przedszkola bywa postrzegany jedynie jako formalny dokument, w rzeczywistości odgrywa on kluczową rolę w codziennym funkcjonowaniu placówki. Dobrze opracowany statut to nie tylko obowiązek, lecz przede wszystkim narzędzie organizacyjne, które wspiera zarówno dyrektora, jak i organ prowadzący w skutecznym zarządzaniu przedszkolem. To właśnie statut wyznacza ramy działania placówki, porządkuje jej strukturę, określa zasady współpracy z rodzicami i personelem, a także stanowi punkt odniesienia w sytuacjach konfliktowych lub spornych. W dobie rosnących oczekiwań wobec przedszkoli – zarówno tych publicznych, jak i niepublicznych – warto spojrzeć na statut jako na realne wsparcie w budowaniu przejrzystego, bezpiecznego i dobrze zorganizowanego środowiska edukacyjnego.

Rola statutu w organizacji pracy przedszkola

Statut przedszkola to fundament, na którym opiera się całe funkcjonowanie placówki. Pełni rolę podstawowego dokumentu prawno-organizacyjnego, który jasno określa zasady działania i porządek wewnętrzny. Dzięki statutowi wszyscy pracownicy i rodzice mają jasność co do obowiązujących reguł i procedur.

W statucie określa się kluczowe obszary działalności przedszkola, między innymi:

• Podstawowe informacje o placówce, takie jak jej nazwa i miejsce działania, co ułatwia identyfikację i formalne funkcjonowanie,

·       Obowiązki pracowników przedszkola, określające ich zadania i odpowiedzialności,

·       Cele i zadania placówki - czyli ogólne kierunki działania przedszkola, takie jak wspieranie rozwoju dzieci, organizowanie pomocy specjalistycznej, integracja dzieci z niepełnosprawnościami oraz kształtowanie tożsamości kulturowej i językowej,

• Współpraca z rodzicami – jak wygląda komunikacja i uczestnictwo rodziców
  w życiu przedszkola,
• Bezpieczeństwo i opieka nad dziećmi – jak placówka dba o dobro i bezpieczeństwo podopiecznych.

Podstawa prawna tworzenia statutu przedszkola

Statut przedszkola to dokument, którego stworzenie jest wymagane przepisami prawa oświatowego — zarówno w placówkach publicznych, jak i niepublicznych.

Dla przedszkoli publicznych kluczowe znaczenie ma ustawa Prawo oświatowe,
a w szczególności jej art. 102, który określa elementy, jakie powinien zawierać statut oraz wskazuje jego strukturę i zakres. Ponadto tego typu placówki obowiązują zapisy Rozporządzenia MEN z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół.

W przypadku przedszkoli niepublicznych zasady tworzenia statutu wynikają z art. 172 ustawy Prawo oświatowe. Przepis ten wskazuje, że statut powinien zawierać m.in. regulacje dotyczące praw i obowiązków pracowników oraz dzieci, a także zasady finansowania działalności placówki. Dodatkowo, art. 172 ust. 3odsyła do odpowiedniego stosowania art. 102, co oznacza, że statut przedszkola niepublicznego powinien uwzględniać również te elementy, które są wymagane w placówkach publicznych — z zachowaniem ich specyfiki.

Co warto ująć w statucie, a czego lepiej unikać?

Tworząc statut przedszkola, łatwo wpaść w dwie pułapki: z jednej strony można pominąć istotne elementy wymagane przez prawo, a z drugiej – wpisać zbyt dużo szczegółów, które
w praktyce okażą się problematyczne lub szybko się zdezaktualizują. Dlatego warto trzymać się kilku zasad.

Co powinno znaleźć się w statucie? Powinien on obejmować zarówno elementy wymagane przepisami, o których mowa powyżej, jak i te, które mają realne znaczenie dla codziennej pracy przedszkola. Są to, między innymi:

• Zasady przyprowadzania i odbierania dzieci – czyli kto może to robić i jak wygląda procedura upoważnień,
• Zasady odpłatności – co obejmuje opłata i kto ją ustala,
• Zadania nauczycieli i innych pracowników – czyli kto za co odpowiada, z kim można się kontaktować w danej sprawie,
• Uprawnienia oraz obowiązki dzieci oraz okoliczności, które mogą skutkować usunięciem dziecka z placówki,
• Czas pracy przedszkola – w tym godziny otwarcia i zasady ustalania harmonogramu.

Dobrze, jeśli statut pozostaje rzeczowy i przejrzysty – powinien zawierać kluczowe informacje, a jego treść musi być czytelna zarówno dla kadry, jak i opiekunów dzieci.

Czego lepiej unikać?

·       Zbyt dużej liczby szczegółów organizacyjnych – np. dokładnego planu dnia czy rozpiski godzin posiłków. Tego typu informacje lepiej zawrzeć w wewnętrznych regulaminach, które łatwiej zmienić bez konieczności aktualizacji statutu.

·       Niejasnych lub ogólnikowych sformułowań – np. „rodzice są zobowiązani do współpracy z nauczycielami”. Takie zapisy są trudne do egzekwowania i mogą prowadzić do niepotrzebnych nieporozumień.

·       Zapisów „na zapas” – nie warto wpisywać do statutu czegoś tylko dlatego, że „może się kiedyś przyda”. Każdy punkt powinien mieć swoje uzasadnienie w codziennym funkcjonowaniu placówki.

·       Niepotrzebnego kopiowania rozwiązań z placówek publicznych - przedszkola niepubliczne nie mają obowiązku stosowania wszystkich rozwiązań przewidzianych dla przedszkoli publicznych. Przykładowo nie są zobowiązane do tworzenia rady pedagogicznej ani ustalania górnej granicy liczebności grup. Tymczasem w wielu statutach tworzonych na podstawie dostępnych wzorów te zapisy są wstawiane automatycznie. Jeśli znajdą się w statucie, staną się wiążące – nawet jeśli wynikają z przepisów, które nie dotyczą danej placówki. Dlatego każdą treść warto dobrze przemyśleć i dostosować do realnych potrzeb oraz formy prawnej przedszkola.

Aktualizacja statutu – kiedy i jak można go zmieniać?

Prawo przewiduje możliwość zmiany statutu, jeśli zajdzie taka potrzeba, np. w związku ze zmianami organizacyjnymi, prawnymi lub praktycznymi w funkcjonowaniu placówki. Zmiany w statucie placówki publicznej regulują przepisy ustawy Prawo oświatowe, przede wszystkim art. 80 ust. 2 lub art. 82 ust. 2. Natomiast przygotowanie projektu zmian opiera się na art. 72 ust. 1 tej ustawy. Zazwyczaj proces zmian zaczyna się od zgłoszenia inicjatywy przez podmioty związane z placówką – mogą to być dyrektor, rada przedszkola lub rodziców. Zgłoszenie takie powinno zawierać propozycję zmian wraz z ich uzasadnieniem i jest kierowane do rady pedagogicznej. To rada pedagogiczna przygotowuje konkretny projekt modyfikacji statutu
i następnie podejmuje formalną uchwałę, w której określa zakres oraz treść proponowanych modyfikacji. Po zatwierdzeniu projektu przez radę pedagogiczną, dokument jest przekazywany do rady przedszkola, która podejmuje ostateczną decyzję o wprowadzeniu zmian i ich formalnym zatwierdzeniu. W placówkach, gdzie nie powołano odrębnej rady przedszkola, zadania te wykonuje właśnie rada pedagogiczna. Realizacja uchwały zostaje przekazana dyrektorowi, który odpowiada za jej wykonanie oraz za faktyczne zastosowanie nowych zapisów w działalności przedszkola. W przypadku przedszkoli niepublicznych to nie rada pedagogiczna odpowiada za kształt statutu, lecz osoba lub podmiot prowadzący placówkę. Wynika to z art. 172 ust. 1 ustawy Prawo oświatowe, który jasno wskazuje, że to właśnie organ prowadzący nadaje statut i ma prawo go zmieniać. Po wprowadzeniu zmian prowadzący:

• podpisuje nową wersję dokumentu,
• wyznacza datę jego wejścia w życie,
• wskazuje datę, od której przestaje obowiązywać poprzednia wersja statutu.

Następnie nowy dokument przekazywany jest do wiadomości dwóch podmiotów:

1. Dyrektora przedszkola, który powinien go wdrożyć w życie,
2. Organu jednostki samorządu terytorialnego, który prowadzi ewidencję placówek niepublicznych (np. gminy, w której działa przedszkole).

Przepisy nie narzucają konkretnego terminu na wprowadzanie zmian w statucie – można je wprowadzać w dowolnym momencie. Warto jednak unikać zmian „w trakcie roku”, jeśli dotyczą kwestii wpływających bezpośrednio na dzieci i rodziców, takich jak organizacja pracy czy zasady opłat. Dobrą praktyką jest informowanie o zmianach z wyprzedzeniem
i wskazywanie daty ich wejścia w życie. Dzięki temu statut zachowuje przejrzystość i nie wprowadza chaosu organizacyjnego. Nawet jeśli nie jest to wymóg formalny, przewidywalność zasad zwiększa zaufanie rodziców i ułatwia zarządzanie placówką.

Podsumowanie

Statut przedszkola to nie tylko wymóg prawny, ale realne wsparcie w codziennym funkcjonowaniu placówki. Dobrze opracowany dokument porządkuje zasady, ułatwia organizację pracy i pomaga unikać nieporozumień. Warto tworzyć go świadomie – opierając się na aktualnych przepisach, ale też na realnych potrzebach. Regularna aktualizacja i dostosowywanie go do zmieniających się warunków to kolejny krok do sprawnie działającej
placówki. Aby jeszcze lepiej zarządzać przedszkolem na co dzień, warto sięgnąć po narzędzia, które wspierają organizację i dokumentację – jak dziennik elektroniczny ELF EDU®, który integruje najważniejsze obszary pracy placówki i ułatwia bieżące działania dyrektora, nauczycieli i rodziców.

Źródła:

1. Ustawa z dnia z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe

2. Rozporządzenia MEN z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół.

3. https://www.portaloswiatowy.pl/statut-szkoly/statuty-szkol-i-przedszkoli.-12-podpowiedzi-jak-wprowadzac-zmiany-14215.html, data dostępu: 23.05.2025

‍